Jeugd

Iemand vroeg me laatst van welke muziek ik kippenvel krijg. Nou, van zo veel muziek. Als de omstandigheden goed zijn. Bij concerten wil het me nog wel eens gebeuren, als ik het nummer goed ken en de band het op precies de goede manier speelt en ik helemaal op ga in de muziek en de sfeer er goed is en de stand van de maan ook.

Maar er is maar één lied waar ik altijd kippenvel van krijg, en soms zelfs wel twee keer, en dat is het mooiste lied van Jacques Brel. Ik heb het hier niet over Ne me quitte pas. En ook niet Mijn vlakke land of Voir un ami pleurer. Zelfs niet Comment tuer l'amant de sa femme quand on a été élevé comme moi dans la tradition. Nee, het is Mon enfance, uit 1967. (Niet te verwarren met L'enfance uit 1973: dat is namelijk niet Brels mooiste lied.)

Nieuwsgierigen verwijs ik door naar jijbuis. En let alsjeblieft niet op de begeleidende fotomontage. Brel was zelf moreel misschien niet de meest integere man, maar deze montage is bijna pedofiel te noemen. Zet 'm aan in de achtergrond en kijk er niet naar. Er was ooit een beter filmpje, maar dat is wegens auteursrechtinbreuk verwijderd.

In Mon enfance neemt Brel ruim de tijd om zijn jeugd te beschrijven. De eerste twee minuten kabbelt het lied rustig voort met alleen wat zang en piano. Na ongeveer drie minuten begint een langzame opbouw: er vallen wat meer instrumenten in en de zang wordt wat uitbundiger. Na de vierde minuut zingt Brel dat zijn jeugd uitbarstte, en op dat moment doet de muziek dat ook. Het moment dat het orkest invalt is kippenvelmoment nummer één.

Vanaf dat moment wordt er langzaam naar een climax gewerkt, en wanneer die bereikt is valt de muziek even stil. Zijn leven na zijn jeugd vat Brel samen in één zin: "Et la guerre arriva ... et nous voilà ce soir." De korte orchestrale uitbarsting die na "arriva" volgt is kippenvelmoment nummer twee.

Brel legt in dit chanson nog meer emotie dan hij anders al doet; de tekst raakt hem duidelijk. De oplettende luisteraar kan dit horen aan Brels slobberige ademhaling in de laatste zin, vlak na het woord "voilà" (goed te horen op hoog volume). Zo mooi.

Het heeft me een paar jaar gekost om door de eerste drie minuten van dit chanson heen te komen. Maar het was elke seconde waard.